Jong op het verkeerde pad

Maatschappelijke kosten criminele carrières: jong op het verkeerde pad

Jeugdcriminaliteit brengt jaarlijks gemiddeld bijna 2,6 miljard euro aan maatschappelijke kosten met zich mee. Deze kosten bestaan uit schade voor slachtoffers en hun naasten, opsporingskosten, vervolging en bestraffing, maar ook kosten door een slechtere positie op de arbeidsmarkt voor deze daders. Opvallend is dat de 1% van de jongeren die het vaakst met politie en justitie in aanraking komen, verantwoordelijk zijn voor 44% van deze totale maatschappelijke kosten.

Criminele loopbanen van adolescenten in beeld

De gegevens van ongeveer 500.000 Nederlandse scholieren die tussen 2008 en 2011 het basisonderwijs verlieten zijn geanalyseerd. Deze groep jongeren is gedurende een periode van 11 jaar gevolgd. Van deze jongeren kwam 13% gedurende de periode in beeld als verdachte bij justitie. De overige 87% kwam niet tijdens de adolescente periode met politie of justitie in aanraking.

Binnen de groep verdachte jongeren zijn vijf typen criminele loopbanen onderscheiden. Deze clusters geven inzicht in de intensiteit van crimineel gedrag en de bijbehorende maatschappelijke kosten:

• Eenmalige verdenking voor 18 jaar (vroeg): 5,3% van de gevolgde jongeren, maatschappelijke kosten 1,3 miljard euro
• Eenmalige verdenking tussen 18 en 23 jaar (laat): 3,3% van de gevolgde jongeren, maatschappelijke kosten 1,4 miljard euro
• Twee verdenkingen: 1,8% van de gevolgde jongeren, maatschappelijke kosten 1,1 miljard euro
• Drie t/m vijf verdenkingen: 1,5% van de gevolgde jongeren, maatschappelijke kosten 1,8 miljard euro
• Zes of meer verdenkingen: 1% van de gevolgde jongeren, maatschappelijke kosten 4,6 miljard euro

Waaruit bestaan deze maatschappelijke kosten?

De totale kosten die samenhangen met criminele carrières van adolescenten uit deze cohorten bedragen 10,3 miljard euro (prijspeil 2022), oftewel gemiddeld 2,6 miljard euro per cohortjaar.

• 55% van deze kosten komt terecht bij slachtoffers en hun naasten, onder andere door materiële en immateriële schade, productieverlies en medische kosten.
• Circa 30% bestaat uit reactiekosten van de overheid: opsporing (12%), vervolging (3%), berechting (7%) en uitvoering van straffen (8%).

Aanvullende kosten voor de daders zelf bestaan omdat criminele carrières de kans op het behalen van een startkwalificatie verlagen en daarmee de kans op een laag inkomen juist verhogen. Hieruit volgen indirecte maatschappelijke kosten, zoals een lager belastinginkomen en een hoger gebruik van sociale voorzieningen. Deze indirecte maatschappelijke kosten zijn niet becijferd in dit onderzoek.

Handelingsperspectief

De overheid investeert op verschillende manieren om jongeren van het criminele pad af te houden, of terug het rechte pad op te sturen. Dergelijke programma’s, zoals Preventie met Gezag, zijn afhankelijk van begrensde budgetten, waardoor er keuzes gemaakt moeten worden. De uitkomsten van dit onderzoek kunnen helpen bij de onderbouwing van dergelijke investeringen. De resultaten van dit onderzoek dragen bij aan de bredere maatschappelijke discussie over de kosten van criminaliteit en wat het mag kosten om deze te voorkomen.

Lees hier de samenvatting (Nederlands) en summary (English).