Scoren in Spangen

Rond de eeuwwisseling ging het niet goed in de Rotterdamse wijk Spangen. Economisch kansrijke mensen verlieten de wijk, of haalden het niet in hun hoofd om er te gaan wonen. De wijk bleef achter met extreem veel leefbaarheidsproblemen en een hoog aandeel langdurig werklozen onder de bevolking. In die tijd was meer dan tien procent van de beroepsbevolking in Spangen meer dan drie jaar werkloos en had ruim zestig procent van de inwoners van de wijk te maken met serieuze problemen op het gebied van overlast, verloedering en onveiligheid in de woonomgeving. Als er niets was gebeurd, was dat percentage in het eerste decennium van de 21ste eeuw nog verder opgelopen, en had Spangen op dit moment tot de slechtste wijken van Nederland behoord.

Maar (gelukkig) er is wel wat gebeurd, heel veel zelfs. Er is de afgelopen tien jaar fors geïnvesteerd in de wijk, zowel fysiek, als op het gebied van veiligheid, leefbaarheid, sociale samenhang en voorzieningen in de wijk. Door die Spangenaanpak heeft inmiddels minder dan de helft (45%) van de inwoners van de wijk last van overlast, verloedering en onveiligheid in de woonomgeving. Dat percentage ligt nog maar iets boven het gemiddelde van Rotterdam, en onder het gemiddelde van de andere aandachtswijken in Nederland. De langdurige werkloosheid in Spangen is meer dan gehalveerd en ligt ook nog maar iets boven het gemiddelde van de stad Rotterdam. De laatste jaren is de wijk dan ook weer in trek bij kansrijkere bevolkingsgroepen, wat zich sinds 2008 ook uit in een relatief gunstige ontwikkeling van de waarde van woningen in de wijk.

Als startpunt voor een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) van de investeringen in de wijk Spangen heeft Atlas Research de effectiviteit van die maatregelen onderzocht. In dit onderzoek is overtuigend aangetoond dat de Spangenaanpak heeft geleid tot een forse afname van de leefbaarheidsproblemen (overlast, verloedering en onveiligheid) in de wijk Spangen. Dat is niet evident, want die problemen zouden ook om een andere reden kunnen zijn afgenomen, bijvoorbeeld door een spontaan proces van gentrification, of door een afname van de werkloosheid in de wijk door landelijk arbeidsmarktbeleid (zoals de invoering van de Wet Werk en Bijstand in 2004). In andere wijken in Nederland, waar de effectiviteit van het wijkenbeleid op identieke wijze is onderzocht, werd geen of een veel kleiner effect op overlast, verloedering en onveiligheid gevonden. In die zin is het succes van Spangen als vrij uitzonderlijk te bestempelen.