Online inbreuken in beeld
Online Inbreuken in Beeld
Om meer inzicht te krijgen in online inbreuken op het auteursrecht van fotografen door kleine gebruikers voerde Atlas Research in samenwerking met IViR (Instituut voor informatierecht) een onderzoek uit. Voornamelijk bij ‘kleinere’ gebruikers speelt het probleem dat inbreuken op het auteursrecht, waarbij professionele foto’s zonder toestemming op een website worden geplaatst, lastig te achterhalen zijn. Met kleine gebruikers wordt hier bedoeld 1) particuliere individuen (privépersonen), 2) kleine niet-commercieel handelende organisaties (stichtingen, verenigingen) en 3) zzp’ers.
Omvang van inbreuken door kleine gebruikers
Op basis van een screening onder ruim 32 duizend panelleden en een enquête (n = 641) is ingeschat dat jaarlijks 74 duizend tot 108 duizend kleine gebruikers bij het plaatsen van hun laatste foto een inbreuk gepleegd hebben, wat neerkomt op ongeveer 30% van alle kleine gebruikers. Naar schatting plaatsen zij jaarlijks 272 duizend tot 368 duizend foto’s onrechtmatig op een website. Deze cijfers gaan alleen over het plaatsen van foto’s op een website – foto’s die op sociale media zijn geplaatst zijn hier niet in meegenomen. Waarschijnlijk is een klein deel hiervan bewust gepleegd, en kan een groot deel verklaard worden door een gebrek aan kennis en een gebrek aan aandacht voor het beeldrecht onder kleine gebruikers.
Jurisprudentie
In de periode tussen 1 januari 2011 en 31 oktober 2024 zijn 102 uitspraken geïdentificeerd waarbij de gedaagde een kleine gebruiker is. In 88% van deze zaken werd de eiser (o.a. fotografen en beeldbanken) in het gelijk gesteld. De rechter stelt doorgaans op basis van een forfaitair bedrag een schadevergoeding vast, met daarboven op vaak een percentage voor het ontbreken van naamsvermelding (en in sommige gevallen ook voor afbreuk aan het zelfbeschikkingsrecht). Samenvattend laat de analyse zien dat de huidige jurisprudentie in enige mate op gespannen voet staat met de rechtszekerheid, de afschrikkende werking van schadevergoedingen in auteursrechtelijke zaken en de economische kijk op schade.
Economische waarde van online inbreuken door kleine gebruikers
De jaarlijkse licentiewaarde van de inbreuken is naar schatting tussen de € 26,9 miljoen en de € 36,4 miljoen – vanuit het perspectief van de fotografen zijn dit misgelopen inkomsten. De betalingsbereidheid van de kleine gebruikers ligt echter veel lager. Uitgaande van de betalingsbereidheid van de kleine gebruikers in dit onderzoek ligt de economische waarde van de inbreuken veel lager, naar schatting tussen de € 1,4 miljoen en de € 1,9 miljoen euro.
De kloof tussen de betalingsbereidheid van kleine gebruikers en de licentiewaarde van professionele foto’s is substantieel. De gemiddelde kleine gebruiker hecht dus relatief weinig waarde aan professionele foto’s, wat overeenkomt met het gevoel van fotografen uit de focusgesprekken die aangeven weinig waardering te voelen voor hun vak.