Leefbaarometer 2020 – Verdiepende analyses

Een blik op de leefbaarheid.

Drie thematische analyses over de leefbaarheid in Nederland: stijgers en dalers, sociale ongelijkheid in leefbaarheid en ondermijning en ervaren onveiligheid.

Wij onderzochten in opdracht van het ministerie van BZK deze drie thema’s nader. Het rapport ‘Leefbaarometer 2020 Verdiepende analyses” biedt de mogelijkheid om verschillen in leefbaarheid in Nederland te duiden en de onderlinge samenhang van problemen beter te begrijpen.

Stijgers & dalers

Grote rol voor dimensie Overlast en onveiligheid in zowel stijgers als dalers in leefbaarheid. Van de gebieden die boven ‘onvoldoende’ leefbaar uitstegen in de periode 2014-2020 lag dat aan een verbetering van de score op de dimensie Overlast en onveiligheid. Voor de ‘dalers’, het relatief kleine deel van de gebieden die in 2014 ‘zwak’ of ‘onvoldoende’ scoorden maar waar de leefbaarheid verder afnam, hing samen met verslechtering op de dimensie Overlast en onveiligheid.

Leefbaarheid en sociale ongelijkheid

Verschilt de leefbaarheid tussen rijke en armere buurten? De sociale ongelijkheid in leefbaarheid is nu voor het eerst goed in beeld gebracht, omdat bewonerskenmerken niet langer onderdeel zijn van de Leefbaarometer 3.0 én omdat het CBS gedetailleerde data over de sociaaleconomische samenstelling van buurten beschikbaar heeft gemaakt. De leefbaarheid blijkt zeer scheef verdeeld te zijn over rijk en arm. De leefbaarheid ligt hoger naarmate de sociaaleconomische status van een buurt hoger is. We vinden sterke verbanden of we nu kijken met een SES-WOA schaal of met de deelscores voor het inkomen, vermogen, opleidingsniveau of arbeidsverleden van de bewoners van buurten. Hoe homogeen of divers een buurt sociaaleconomisch gezien is, blijkt niet veel uit te maken voor de leefbaarheid van buurten.

Verder onderzoekt dit hoofdstuk onder andere nog of de sociale ongelijkheid in leefbaarheid verschilt per gemeente en of de sociale ongelijkheid in leefbaarheid is veranderd tussen 2014 en 2020.

Ondermijnende criminaliteit en ervaren onveiligheid

Het dashboard ‘zicht op ondermijning’ is een bijzonder interessante bron voor indicatoren van ondermijnende criminaliteit op gemeente- en wijkniveau. De samenhang van veel indicatoren voor ondermijnende criminaliteit met de ervaren onveiligheid van de Leefbaarometer is groot. Dat geldt het sterkst voor het aandeel veroordeelden en verdachten in een wijk, voor zowel drugs- als vermogensdelicten. Ook (ontruimingen van) hennepkwekerijen hangen sterk samen met ervaren onveiligheid. Door indicatoren samen te nemen ontstaat een meer algemene indicatie van de aanwezige ondermijnende criminaliteit in een gemeente. Ook die algemene indicatie hangt sterk samen met de ervaren onveiligheid van bewoners.