Culturele multifunctionele organisaties

Onderzoek naar multifunctionele organisaties in de cultuursector

Culturele organisaties werken vaak nauw met elkaar samen, waarbij sommigen ook werkelijk juridisch en/of bestuurlijk fuseren om een nieuwe organisatie te vormen. Voor dit onderzoek maken we een overzicht van de culturele multifunctionele organisaties (mfo’s) in Nederland. Culturele mfo’s zijn organisaties die meer dan één culturele functie vervullen, en doorgaans ontstaan zijn uit een samenwerking (en eventueel fusie) van meerdere organisaties. Door middel van analyse van adresgegevens van meer dan tweeduizend culturele locaties is een lijst gemaakt met 178 culturele mfo’s. Er is onder andere gebruikgemaakt van ledenlijsten van brancheverenigingen, data van de KB Nationale Bibliotheek, en data over podiumkunsten van Atlas Research.

De meest voorkomende functies die worden uitgeoefend in de culturele mfo’s zijn een podiumfunctie, een bibliotheekfunctie en een (kunst & cultuur-) educatiefunctie. In ongeveer driekwart van de culturele mfo’s is ook een horecagelegenheid te vinden. Combinaties van culturele functies die het vaakst voorkomen zijn (kunst & cultuur-) educatie met een podium, en (kunst & cultuur-) educatie met een bibliotheek. Andere culturele functies die we meenemen in dit onderzoek zijn film, museum/expositie, erfgoed en algemene culturele programmering.

Ongeveer de helft van de culturele mfo’s in dit onderzoek voert meerdere culturele functies uit onder één rechtspersoon en/of één bestuur. Van de 99 culturele mfo’s met meerdere rechtspersonen en/of besturen heeft de meerderheid (72%) een “overkoepelend” rechtspersoon. Dit is bijvoorbeeld een beheerstichting voor de hele locatie, een bestuursstichting voor meerdere organisaties of een coöperatie waaronder de culturele mfo valt. Naar schatting is de horecavoorziening in de culturele mfo’s in iets meer dan de helft van de gevallen juridisch gezien onderdeel van een aparte organisatie.

De 178 culturele mfo’s zijn verspreid over 130 gemeenten, en zijn niet alleen te vinden in de grote steden. De provincies Groningen, Noord-Brabant en Overijssel hebben de meeste culturele mfo’s per 100 duizend inwoners. Het laagste aantal culturele mfo’s per 100 duizend inwoners is te vinden in Noord-Holland, Zeeland en Zuid-Holland.

Dit rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt bovenstaand overzicht van de huidige stand van zaken uitgelicht. In deel twee wordt een overzicht gegeven van toekomstplannen voor culturele mfo’s die in verschillende stadia verkeren. We inventariseren dertig toekomstplannen, waarvan er achttien in een vergevorderd stadium zijn, en twaalf minder concrete plannen. De meerderheid van de plannen betreft een openbare bibliotheek die samen met ander organisaties een ruimte gaat delen en/of een nieuwe organisatie gaat vormen.