Aanknopingspunten voor een Nij Begun
Dit onderzoek brengt provinciale en regionale sterkten, zwakten en trends in de economische structuur in beeld, geeft inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen en factoren die de uitgangspositie van de regio voor (toekomstige) groei beïnvloeden en laat zien waar de sociale kansen en uitdagingen liggen. Deze inzichten zijn relevant voor de invulling van regionaal economisch beleid. Het onderzoek kan daarmee als input worden gebruikt voor de nadere uitwerking van de economische agenda.
Een regio van twee snelheden
De regio Groningen en Noord-Drenthe ontwikkelt zich op twee snelheden. Als geheel heeft de economie van de regio zich in de afgelopen jaren min of meer in lijn met de Nederlandse economie ontwikkeld. Het bruto regionaal product (per inwoner) ontwikkelde zich iets gunstiger dan gemiddeld in Nederland, maar de werkgelegenheid groeide juist iets minder snel. In vergelijking met provincies buiten de Randstad scoort de regio over het algemeen goed.
De economie van Groningen Stad groeit echter beduidend harder dan gemiddeld, terwijl de economie in het ommeland een stuk trager groeit. Dit is ook terug te zien in de groei van het aantal banen per hoofd van de beroepsbevolking (de werkgelegenheidsquote). Hoewel de groei van de beroepsbevolking in het grootste deel van het ommeland stagneert, nam de werkgelegenheidsquote sterker toe in Groningen Stad dan in de rest van de regio.
Ontwikkelingen in de sectorale structuur
Overheidsgerelateerde sectoren zoals onderwijs, zorg en openbaar bestuur zijn relatief oververtegenwoordigd (komen vaker voor) in de regio. Voor de regio als geheel groeiden de overheidsgerelateerde sectoren (uitgezonderd publiek gefinancierde zorg) ook sneller dan gemiddeld in het land. De snelst groeiende sectoren in de regio zijn echter niet overheidsgerelateerd. Vooral een aantal kennisintensieve zakelijke diensten (speur- en ontwikkelingswerk en ICT) groeide de afgelopen tien jaar fors sneller dan gemiddeld in Nederland. De groei van de vrijetijdseconomie voegde in de regio de meeste werkgelegenheid toe – al was die groei alleen in Groningen Stad beduidend groter dan in de rest van het land. Een aantal kleinere sectoren lijkt in opkomst, en kan op termijn een belangrijke rol gaan spelen in de sectorstructuur van de regio. Het gaat hier om de
kledingindustrie, medische technologie en afvalinzameling en -behandeling (onder andere recycling). Ook hier moet worden opgemerkt dat de meeste groei plaatsvond in Groningen Stad. Het ommeland is gespecialiseerd in een aantal nijverheids- en industriesectoren die ‘over hun top heen’ lijken – de groei van deze sectoren was in de afgelopen jaren kleiner dan gemiddeld.
Ondernemerschap en concurrentievermogen
De ontwikkeling van de regio op het gebied van ondernemerschap en concurrentievermogen is lastig te duiden. Enerzijds zijn er veel snelgroeiende bedrijven, anderzijds blijft het aantal gestarte ondernemingen achter bij het landelijk gemiddelde en kent de regio relatief weinig ondernemers – in de stad is het aandeel ondernemers in de laatste jaren zelfs afgenomen. Het aandeel exporterende bedrijven nam in de afgelopen jaren af, maar nam in de rest van het land nog sterker af.
De aanwezigheid van de universiteit en andere publieke onderzoeksinstellingen leidt er toe dat de regio veruit de hoogste publieke R&D-uitgaven kent. Tegelijkertijd kent de regio relatief lage private R&D-uitgaven. Het lijkt erop dat van een spin-off-effect, waarbij innovatieve, private bedrijven worden gestart vanuit onderzoek van de universiteit, zich niet sterk voordoet en/of dat bedrijven in de regio maar moeilijk in staat zijn om samen te werken met en te profiteren van bijvoorbeeld de Rijksuniversiteit Groningen. De investeringen in digitalisering (software en databases) in Groningen Stad horen tot de hoogste van het land en zijn in de hele regio in de afgelopen 25 jaar het sterkst gegroeid.
Arbeidsmarkt en human capital
De aanwezigheid van een ruim aanbod (goed opgeleide) potentiële werknemers wordt beschouwd als een cruciale factor voor economische groei van regio’s. De groei of krimp van de (potentiële) beroepsbevolking wordt dan ook niet meer (alleen) als een gevolg van de ontwikkeling van de werkgelegenheid gezien, maar juist ook als een factor die de werkgelegenheidsgroei mede bepaalt.
Het aandeel hoogopgeleiden in de beroepsbevolking is het grootst in Groningen Stad, gevolgd door Noord-Drenthe en Westerkwartier. In deze drie regio’s was de toename van het aandeel hoogopgeleiden de afgelopen tien jaar tevens sterker dan in de andere regio’s.