Geluk in een klein hoekje

Geluk zit in een klein hoekje. In 2022 deed Atlas Research in opdracht van de RegioBank onderzoek naar de leefbaarheid in woonplaatsen, met een focus op de kleinere woonplaatsen bestaande uit 7 tot 23 duizend inwoners. Uit deze update van dat onderzoek blijkt dat twee jaar later de resultaten van het vorige onderzoek nog gelden: de leefbaarheid is in kleinere woonplaatsen iets gunstiger dan in grotere woonplaatsen. Dit geldt voor alle dimensies van leefbaarheid, behalve het voorzieningenniveau. Zo is in kleinere woonplaatsen minder overlast en gevoel van onveiligheid, een hogere sociale samenhang en de woningvoorraad is er gemiddeld gezien gunstiger. Wel is tussen 2020 en 2022 (de peiljaren van de twee rapporten) de leefbaarheid meer gunstig ontwikkeld in grotere woonplaatsen dan in kleinere. Dit komt door een gunstigere ontwikkeling in de woningvoorraad en een minder ongunstige ontwikkeling in het voorzieningenniveau.

In het vorige rapport werden naast de (dimensies van) leefbaarheid een aantal indicatoren met betrekking tot voorzieningen meegenomen in de vergelijking, zoals het aanbod cultuur, onderwijs en zorg, de bereikbaarheid van ov en banen en de ervaren onveiligheid en sociale cohesie. In dit rapport gaan we hiernaast dieper in op zogenoemde 15-minuten woonplaatsen: de bereikbaarheid van basisvoorzieningen binnen 15 minuten reistijd. Ook de beschikbaarheid van ontmoetingsplekken in woonplaatsen stellen we centraal.

Het gemiddeld aantal bereikbare voorzieningen in 15 minuten reistijd (zowel met de fiets als met de auto) stijgt met de grootte van de woonplaats. De verschillen zijn hierbij groter bij de bereikbaarheid per fiets. Landelijk zien we het beeld dat met name in het midden van het land veel woonplaatsen liggen met relatief veel voorzieningen bereikbaar binnen 15 minuten en dat in het noorden van het land en in Zeeland dit aantal gemiddeld gezien lager ligt. Het aantal ontmoetingsplekken in de buurt geeft een vergelijkbaar beeld. Wanneer we echter kijken naar het aantal ontmoetingsplekken per inwoner, dan zien we de dichtheid van ontmoetingsplekken hoger is in kleine woonplaatsen dan in grotere en dat deze dichtheid het grootst is in het noorden van het land en in Zeeland. Het openen of sluiten van een ontmoetingsplek in kleinere woonplaatsen heeft mogelijk dus een groter effect dan in grotere woonplaatsen.

Van de kleinere woonplaatsen (7 tot 23 duizend inwoners) is de leefbaarheid in 2022 het hoogst in Laren en het laagst in Rozenburg. In Oost-Souburg is de leefbaarheid het sterkst gestegen tussen 2014 en 2022.