Broedplaatsen in de Metropoolregio Amsterdam

Betaalbare ruimte voor kunstenaars om te werken en wonen in Amsterdam is schaars. Dit was de aanleiding voor de gemeente Amsterdam om ruim twintig jaar geleden het broedplaatsenbeleid in het leven te roepen, en ruimte te creëren voor kunstenaars en creatieven. De gemeenteraad van Amsterdam stelde in april 2024 het Broedplaatsenbeleid 2023-2026 vast. In aanloop van dit nieuwe beleid voerde Atlas Research een onderzoek uit om inzicht te geven in de broedplaatsen van Amsterdam en omgeving (Metropoolregio Amsterdam) die sinds de start van het broedplaatsenbeleid zijn ondersteund door Bureau Broedplaatsen.

Gegevens zijn geanalyseerd van 112 broedplaatsprojecten die sinds het begin van het beleid zijn ondersteund door Bureau Broedplaatsen. Hiervan waren er in 2022 nog 68 actief. Op het peilmoment van dit onderzoek (maart 2022) bieden alle Amsterdamse broedplaatsen samen ongeveer 160 tot 170 duizend vierkante meter bruto vloeroppervlak. Er zijn naar schatting 2.500 werkruimtes voor kunstenaars en creatieven, waarvan ongeveer 56% met korting op de commerciële huurprijs verhuurd wordt. In de meerderheid van de broedplaatsen (63%) wordt niet alleen kunst gemaakt maar ook getoond aan extern publiek. Knelpunten die naar voren zijn gekomen, zijn de tijdelijkheid van broedplaatsen, de prognose van een afnemend volume van betaalbare werkruimtes ondanks een groeiende vraag, en de invulling van de buurtfunctie.

Om de ervaring van huurders in broedplaatsen te onderzoeken is via de broedplaatsen een enquête uitgezet onder deze huurders.De respondenten beoordelen hun ervaring met werken en/of wonen in een broedplaats als overwegend positief. De meerderheid geeft aan dat de broedplaats veel of zeer veel bijdraagt aan het uitproberen van nieuwe ideeën, het uitwisselen van ideeën met anderen binnen en buiten het werkveld, en de ontwikkeling van talenten en vaardigheden. Bijna de helft geeft aan dat werken in de broedplaats veel of zeer veel bijdraagt aan het uitbreiden van een professioneel netwerk. Van de respondenten met een tijdelijk contract voelt het grootste deel zich echter negatief of zeer negatief over de gedachte dat ze de broedplaats weer zullen moeten verlaten. Ze ervaren stress door onzekerheid, en de tijdelijkheid heeft een negatieve invloed op de binding met de buurt en de motivatie om in de broedplaats te investeren.

Met de gegevens die nu beschikbaar zijn, is het nog niet mogelijk de algehele maatschappelijke waarde van de broedplaatsen te kwantificeren. Wel is duidelijk dat de broedplaatsen o verschillende manieren waarde creëren. In de eerste plaats creëren de broedplaatsen natuurlijk gelegenheid voor kunstenaars en creatieven om in de stad te (blijven) werken en/of te wonen. Door bij te dragen aan het vestigingsklimaat voor creatieven en kunstenaars, verhogen broedplaatsen de aantrekkelijkheid van de stad voor bredere groepen. Dit is weer gunstig voor de stedelijke economie. Daarnaast bieden de broedplaatsen zelf werkgelegenheid aan mensen die betrokken zijn bij de organisatie en het beheer. Verder hebben broedplaatsen een sociale waarde die voortkomt uit de educatieve functies en buurtfuncties, en een culturele waarde door de kunst en cultuur die in de broedplaatsen gemaakt en getoond worden.